احمد بن ابی الحواری

از erfan
پرش به ناوبری پرش به جستجو

احمد بن ابی الحَواریّ یا ابوالحسن احمد بن میمون (درگذشته 230 تا 240 هجری قمری) اهل دمشق بوده و با ابو سلیمان دارانی و ابو عبدالله نباجی (سعید بن یزید) و احمد بن عاصم انطاکی (درگذشته 239) و غیر ایشان از مشایخ صحبت داشته و شاگردی کرده است. مردم شام به وی اعتقاد تام داشته‌اند و هرگاه خشکسالی میشد، بدو روی می‌آوردند تا از خدا طلب باران کند. ابتدا به دنبال علوم رسمی بود و سپس به عرفان روی آورد. پدر وی (ابو الحواری) ازعارفان و متورعان بود و برادر و فرزند وی نیز اهل زهد و ورع بوده‌اند. خاندان ایشان، خاندان زهد و ورع بود. همسر وی (رابعه شامیه) نیز از زن‌های عارف بود. رابعه صاحب مکنت بود و همه اموالش را در راه شوهر و اصحابش انفاق کرد. جنید بغدادی درباره وی گفته است که احمد بن ابی الحواری، ریحانه شام است.[۱] وی در طبقه دوم این عصر، به ویژه در بغداد که در آن روزگار درخشش خاصی داشت، نزد مشایخی همچون جنید و ابوالحسین نوری و دیگران شناخته شده بود. به گفته سلمی ابوالحسین نوری (درگذشته 295) از اقران جنید در بغداد وی را دیده است (به گفته جامی در نفحات، شاگردی کرده است و با او صحبت داشته است). لذا آموزه‌های عرفای شام از طریق نوری و دیگران به بغداد منتقل شده است. و از گفته جنید درباره او که وی را ریحانه شام لقب داده است، می‌توان فهمید چه پایه وی را در بغداد ارزش می‌گذاشتند. گفتنی است که احمد بن ابی الحواری حلقه واسطه‌ای است که آموزه‌های عرفانی شام را از طریق ابو عبدالله انطاکی[۲](دوباره در نفحات درباره او عنوان خورده است). (احمد بن عاصم درگذشته 205 یا 239) که عالم به علوم شریعت و شاگرد فضیل عیاض در مکه بود، در خود گرد آورده است و سپس این آموزه‌ها در شام و بغداد راه پیدا کرده است. وی گویا کتابی داشته است که خواجه عبدالله انصاری آن را دیده و از آن نقل کرده است.[۳] از سخنان اوست: «ما ابتلی الله عبداً بشی اشد من الغفله و القسوه»، «ان الله اذا احب قوماً افادهم فی الیقظه و المنام لانهم طلبوا رضاه فی الیقظه و المنام»، «کلما ارتفعت منزله القلب کانت العقوبه الیه اسرع» [۴] «از توبه و اجتهاد زهد و صدق خیزد و از صدق توکل برخیزد و از توکل استقامت برخیزد و از استقامت معرفت برخیزد، بعد آن لذت انس بود بعد انس حیا بود بعد از حیا خوف بود از مکر و استدراج».[۵] سلمی و قشیری گویند وی در 230 درگذشته است ولیکن ابن ملقن افزون بر آن، سال 240 هجری را نیز نقل کرده است.[۶]

منابع

  • یزدان پناه-سید یدالله، سیری در تاریخ عرفان اسلامی، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)

پانویس

  1. سلمی، طبقات الصوفیه، ص 91؛ جامی، نفحات الانس، ص 64؛ مناوی، طبقات کبری (کواکب دریه)، جزءیک، ص 534؛ هجویری، کشف المحجوب، ص 147؛ عطار، تذکره الاولیاء، ص 345
  2. جامی، نفحات الانس، ص 61 و ص 91
  3. جامی، نفحات الانس، ص 102؛ خواجه عبدالله انصاری، طبقات الصوفیه، ص 228
  4. سلمی، ص
  5. عطار، تذکره الاولیاء، ص 346
  6. طبقات الاولیاء، ص 31